"Począwszy od XI i XII wieku, pod wpływem mnichów z Cluny, wierni wszystkich zakątków Europy przybywają za każdym razem z coraz większą frekwencją do grobu św. Jakuba (...). Cała Europa spotkała się sama wokół "pamięci" św. Jakuba, w tych samych wiekach, w których sama budowała się jako jednorodny i jednolity duchowo kontynent" (Jan Paweł II, Przemówienie podczas Aktu Europejskiego, Santiago de Compostela, 9 XI 1982).